Bestaat er wel slecht Nederlands?
Ben jij een taalnazi of vind je alles goed? De taal die algemeen geaccepteerd is noemen we het Standaardnederlands - vroeger heette dat ABN, 'Algemeen Beschaafd Nederlands'. Regelmatig vliegen we elkaar in de haren als we het hebben over de vraag wanneer iets wel of niet nou 'goed' Nederlands is. Voor een deel kunnen we kijken naar de officiële spellingswet. Die bepaalt hoe je woorden moet schrijven (en dat kun je terugzoeken in het beroemde Groene Boekje). Maar we hebben in het Nederlands geen officiële grammatica: de ideeën daarover zijn gebaseerd op gewoonte en traditie. En die zijn lang niet voor iedereen hetzelfde. Daarom ben je echt niet strafbaar als je 'groter als' zegt in plaats van 'groter dan'. Ook op het gebied van uitspraak en woordkeus zijn we vrij: als je 'houdoe' in plaats van 'doei' wil zeggen, dan kan dat gewoon. Toch kiezen we er soms voor om ons expres wél aan de ongeschreven regels te houden, en soms expres juist níet. Dat ligt aan de situatie, legt taalkundige Kristel Doreleijers (Tilburg University) uit. Dialect is dus niet per se 'fout'.
Volgende video:
Veel mensen houden bij hoe ‘goed’ ze slapen met hun telefoon of smartwatch. Maar gadgets die je beloven talloze inzichten over je nachtrust te geven, kunnen helemaal niet je slaap meten. Volgens slaaponderzoeker Sebastiaan Overeem (TU Eindhoven & Slaapcentrum Kempenhaeghe) moet je de grafieken die ze produceren dan ook met een flinke korrel zout nemen. In deze video laat hij zien hoe je wel goed slaap kan meten.
.png)
Als je kijkt naar series, soaps en films lijkt alles een beetje hetzelfde. Deze maand gaat iedereen naar de zoveelste superheldenfilm in de bioscoop en verhaallijnen van GTST zijn al tientallen jaren 'meer van hetzelfde'. Er is niets nieuws onder de zon. En dat is niet erg: we houden nu eenmaal van formuletelevisie. Sterker nog: deze ‘slechte’ televisie is zelfs goed voor je. Hoogleraar Media Studies Mark Deuze van de Universiteit van Amsterdam legt uit hoe deze pulp tv je leert om de wereld om je heen beter te begrijpen. Zelfs een wereld die in rap tempo verandert.
Zonder kunstmest heeft de helft (!) van de wereldbevolking geen eten. Maar het is geen duurzaam middel: kunstmestfabrieken stoten ontzettend veel CO2 uit (koolstofdioxide) - het broeikasgas dat hoofdverantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. Daarnaast is kunstmest slecht voor de bodem. Dat bodemprobleem kan de intensieve landbouw nog niet oplossen, maar de productie van kunstmest kan wél duurzamer: met hoogspanning. Met stroomstoten van 50.000 volt kun je een 'plasma' maken waarin nitraat ontstaat: het belangrijkste onderdeel van kunstmest. Hoe dat precies in z'n werk gaat, legt Tom Huiskamp (TUe) je uit in deze aflevering van de Werkplaats.
Is wat jij ziet als rood, ook echt rood? Voor 1 op de 12 mannen is het antwoord: Nee. Hoe weet je of je echt alle kleuren ziet? Met oogarts en onderzoeker Alberta Thiadens van het Erasmus MC duiken we diep het oog in. Op zoek naar het mechanisme dat de wereld voor ons kleurt.
Ken je het 'geluksstofje' dopamine? Je hersenen gaan het aanmaken door te eten, te sporten en door seks. Dopamine geeft ons een fijn gevoel. Maar dopamine speelt ook een rol in het ontstaan van een psychose. Neurowetenschapper Shiral Gangadin (Rijksuniversiteit Groningen) legt uit wat er in je hersenen kan misgaan als je hersenen te veel of juist te weinig dopamine aanmaken. En ook: wat is een psychose nou eigenlijk? Waardoor kun je er een krijgen? En hoe kom je er vanaf?
.png)
Mogelijk dankzij
Met de steun van
