Bestaat er wel slecht Nederlands?
Ben jij een taalnazi of vind je alles goed? De taal die algemeen geaccepteerd is noemen we het Standaardnederlands - vroeger heette dat ABN, 'Algemeen Beschaafd Nederlands'. Regelmatig vliegen we elkaar in de haren als we het hebben over de vraag wanneer iets wel of niet nou 'goed' Nederlands is. Voor een deel kunnen we kijken naar de officiële spellingswet. Die bepaalt hoe je woorden moet schrijven (en dat kun je terugzoeken in het beroemde Groene Boekje). Maar we hebben in het Nederlands geen officiële grammatica: de ideeën daarover zijn gebaseerd op gewoonte en traditie. En die zijn lang niet voor iedereen hetzelfde. Daarom ben je echt niet strafbaar als je 'groter als' zegt in plaats van 'groter dan'. Ook op het gebied van uitspraak en woordkeus zijn we vrij: als je 'houdoe' in plaats van 'doei' wil zeggen, dan kan dat gewoon. Toch kiezen we er soms voor om ons expres wél aan de ongeschreven regels te houden, en soms expres juist níet. Dat ligt aan de situatie, legt taalkundige Kristel Doreleijers (Tilburg University) uit. Dialect is dus niet per se 'fout'.
Volgende video:
Hoe laat gaat jouw trein? Grote kans dat je dat op de minuut nauwkeurig weet, net als hoe lang je overstap is. Al die tijden staan vastgelegd in de dienstregeling van de NS, en die wordt door een handjevol mensen gemaakt. In deze tijd van AI en slimme computers zou je verwachten dat je met één klik op de knop zo'n schema kan maken, maar niet dus. Hoe dat zit hoor je van econometrist Rolf van Lieshout van de Technische Universiteit Eindhoven. Hij werkt aan oplossing om de dienstregeling wél met de computer te maken en zo de perfecte dienstregeling te vinden. Zo hoef jij in de toekomst hopelijk nooit meer te rennen voor je overstap.
Onze spieren doen veel meer dan bewegen. Ze zorgen dat suiker uit ons eten wordt opgenomen en houden onze stofwisseling op peil. Maar wat gebeurt er als spieren plotseling stilvallen? Spierfysioloog Gul Turan (Wageningen University) zet daarvoor onze stagiaire Zinzi tijdelijk in het gips. Niet omdat ze iets gebroken heeft, maar als proefpersoon om te zien wat er gebeurt als je jouw spier absoluut niet kan bewegen. En de resultaten zijn verbluffend: al na twee dagen nemen spieren 40% minder suiker op. Gul laat zien hoe snel stilstand het hele lichaam uit balans kan brengen en waarom bewegen zoveel meer betekent dan spierkracht alleen.
Vergeet de huidige, vaak dure en vervelende methoden zoals scans of het chirurgisch weghalen van een stukje tumor met een lange naald om te achterhalen of het kwaadaardig is. Wereldwijd werken onderzoekers aan een revolutie in de kankerdiagnostiek. Ze speuren in het bloed naar sporen van kanker: DNA sporen. Hiermee is het steeds beter mogelijk om vast te stellen óf iemand kanker heeft, maar ook wáár in het lichaam het zit en hoe ernstig het is. Eén van die onderzoekers is Daan Hazelaar, die samen met zijn collega’s van het kankerinstituut van het Erasmus MC probeert te bewijzen hoe goed deze techniek werkt.
HEY U! Is mijn gemiddelde schermtijd van 5+ uur erg? Klopt het dat ik mijn telefoon beter niet kan gebruiken vlak voor het slapengaan? En heeft Gen-Z nou écht een aandachtsprobleem? Stefan van der Stigchel (Universiteit Utrecht) onderzoekt aandacht en beantwoordt in deze aflevering jullie 5 vragen over scherm- en telefoongebruik.
Wat voor effect de kans op een overstroming heeft op de huizenprijs is voor het eerst voor heel Nederland in kaart gebracht. Uit nieuw onderzoek van Philibert Weenink (Maastricht University) blijkt dat woningen in risicogebieden gemiddeld 1% minder waard zijn, met uitschieters tot wel 9% op de gevaarlijkste plekken. En dat effect groeit: naarmate Nederlanders zich bewuster worden van de dreiging, daalt de waarde van kwetsbare huizen t.o.v veilige huizen alleen maar verder. Waar in Nederland je wel veilig bent en waar je op kunt letten legt Philibert uit in deze aflevering.
Mogelijk dankzij
Met de steun van
