Met gist kun je meer dan alleen bier maken. Sterker nog, misschien redden deze eencellige schimmeltjes ooit onze wereld. Deze aflevering neemt Charlotte Koster (TU Delft) je mee in de wondere wereld van 'gist' en die is alles behalve saai.

Hou jij ook zo van je vertrouwde spijkerbroek? Dan ga je, net als vele anderen, niet helemaal met de tijd mee. De spijkerbroek viert dit jaar namelijk zijn 150e verjaardag! Toch biedt onze kleding al veel meer mogelijkheden dan we denken, vertelt modeonderzoeker Lianne Toussaint (Utrecht University). Wist je bijvoorbeeld dat het nu al mogelijk is om een onzichtbaarheidsmantel te maken, net zoals in Harry Potter? 🪄 Benieuwd waarom we nog steeds trouw blijven aan onze vertrouwde spijkerbroeken en wat voor andere gave mogelijkheden er nog meer in onze kledingkast verscholen liggen? Check de aflevering!

In dit college gaan we terug naar duistere tijden vol kou, ziekte en heksenvervolging. Historicus Steije Hofhuis van de Universiteit Utrecht legt je in deze podcast uit hoe daarbij tienduizenden mensen om het leven kwamen. Terwijl, heksen bestaan helemaal niet. Toch? Knibbel knabbel knuisje...

Verhuizen wij straks van het land naar het water? Zodra een woning drijft, in plaats van vaststaat op de grond, is er een probleem. En dat is jammer, want drijvende wijken zijn de oplossing voor het gebrek aan ruimte in steden. Technisch zijn er amper obstakels, maar juridisch zijn die er wel. Zo is een hypotheek krijgen voor een drijvend rijtjeshuis of appartement nog onmogelijk. Hoe dat zit hoor je van Pernille van der Plank, hoogleraar goederenrecht aan de Open Universiteit.

Nachtenlang blokken en stampen met liters koffie en een bureau vol samenvattingen en markeerstiften. Alles om maar die examens te halen. Spoiler: zo hou je de onvoldoendes niet buiten deur. We leren in Nederland verkeerd. Hoe dat komt en vooral ook hoe het wel moet, hoor je in deze podcast met psycholoog Gino Camp (OU).

Jij hebt Maxima’s hand geschud, net als wij en de rest van de wereld! Nee, we zijn niet gek geworden en we snappen heus wel dat zelfs handenschud-queen Maxima niet iedereen een hand heeft gegeven. Maar via via zijn we, via handshakes, allemaal in zes stappen met elkaar verbonden. Wiskundige Remco van der Hofstad (TU Eindhoven) legt je zonder ingewikkelde formules uit hoe dat zit. En hoe dat kan leiden tot een pandemie…

Wil jij een goed sociaal vangnet om je heen hebben als je ouder wordt, dan moet je NU aan de slag. Het is de moeite waard om hierbij stil te staan, vertelt Theo van Tilburg (VU Amsterdam) in dit college, want een potje bingo op z'n tijd zal jouw grijze toekomstige zelf niet redden van de eenzaamheid. En juist die eenzaamheid is een serieus probleem, vooral onder ouderen. Het zorgt niet alleen voor psychische klachten, maar kan ook ernstige lichamelijke gevolgen hebben.

Het boeddhisme is niet alleen maar zen, het heeft ook een 'dark side', vol geweld en intriges. Het is een kant die minder vaak belicht wordt. Nederlanders denken bij het zien van een Boeddha-beeldje vaak aan rust, meditatie en mindfulness. Maar het boeddhisme is minder zen dan je denkt. In deze video laat Paul van der Velde (Radboud University) zijn met boeddha's gevulde huis zien en vertelt over de duistere kant van deze religie.

Monogaam of mono-gaan? We zitten middenin een relatie-revolutie. In 2050 is de helft van Nederland single en het klassieke liefdesideaal wordt steeds minder populair. Niet meer die ene prins meer op dat eeuwige witte paard. Nee, we willen open relaties, polyamoreus samenzijn, of gewoon lekker alleen. Waarom? Dat hoor je van Seksuoloog Marieke Dewitte (Maastricht University).

Wist jij dat media ervoor zorgen dat meisjes geen president willen worden? Reden: een gebrek aan goede rolmodellen zowel in het echt als op tv. Serena Daalmans van de Radboud Universiteit zat voor haar onderzoek urenlang turvend voor de beeldbuis om te zien hoe het nou echt is gesteld met diversiteit op tv en in streamingdiensten. Conclusie: het gaat nog lang niet altijd goed. In dit college legt Serena aan ons uit waarom dat een probleem is.

Zelf bloedvaten maken om een hartinfarct te genezen? Het klinkt te mooi om waar te zijn, maar het kan echt! Vaatonderzoeker Mark Post van de Universiteit van Maastricht vertelt in deze podcast hoe we onze eigen cellen kunnen gebruiken om nieuwe bloedvaten te maken voor hartoperaties.

Hoe leuk een trouwe labrador of een snoezige kat ook is, onze huisdieren zijn niet altijd even gezond. Zeker rasdieren worden vaker ziek. Hoe komt dat? Geneticus Mirte Bosse van Wageningen University & Vrije Universiteit Amsterdam legt uit waarom fokken van rasdieren tot ziektes kan leiden en hoe een lab vol met dierensperma dit soort problemen kan voorkomen.

Bumperkleven, overdreven getoeter en de welbekende middelvinger. Het lijkt wel alsof we massaal in aso's veranderen zodra we achter het stuur kruipen. Hoogleraar verkeerspsychologie Dick de Waard (Rijksuniversiteit Groningen) legt uit waarom dat zo is.

Wiskundigen zitten niet de hele dag saaie sommen te maken. Nee, ze proberen ook alledaagse problemen op te lossen, door op een ‘wiskundige manier’ naar die problemen te kijken. Bijvoorbeeld: Hoe zet je ambulances het efficiëntst in? Of hoe kan je nepnieuws het beste aanpakken. Wiskundige Sandjai Bhulai van de Vrije Universiteit Amsterdam houdt zich daarmee bezig en legt uit hoe hij te werk gaat.

Ken je dat: je probeert je te focussen op je werk, je hobby, een creatief proces, maar het lukt niet. Je komt maar niet in de 'flow'. Frustrerend. Lise van Oortmerssen van de Open Universiteit legt uit wat je moet doen om daar wel te komen. Hoe breng je je lichaam en brein in die optimale staat van paraatheid, waardoor je niet raakt afgeleid door appjes, schoonmaakklussen of gezelligheid in de kantoortuin? Zodat je eindelijk eens helemaal op kunt gaan in die ene taak.

Stamppot, stroopwafels en lekker alles door elkaar prakken. Het klinkt als een goede omschrijving van de oer-Hollands eten, maar klopt dat beeld wel? Culinair historicus Charlotte Kleyn (UvA/Allard Pierson) ontrafelt de Nederlandse keuken en komt uit op een verrassende lekkernij die echt typisch Nederlands is.

Hee, ligt het nou aan mij, of vond jij ook dat de baas net gek deed? Grote kans dat je een opmerking als deze wel eens hebt gehoord of gemaakt. Het is een veelvoorkomende vorm van roddelen - even checken of een ander jouw mening deelt. We weten dat roddelen niet hoort en toch doen we het allemaal. Gelukkig is roddelen niet alleen maar slecht. Sterker nog, er zitten zelfs heel wat voordelen aan. Hoe dat zit hoor je van Bianca Beersma van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Hard werken voor weinig geld. Klinkt niet heel aanlokkelijk. Toch blijkt je loon niet de belangrijkste motivatie te zijn om je in te zetten. Wat wel? Dat hoor je van econome prof.dr. Esther-Mirjam Sent (Radboud Universiteit).

AI wordt steeds menselijker. Zo lijkt AI in staat tot creatieve dingen, denk aan de schilderijen die DALL-E kan maken of de gedichten die ChatGPT schrijft. Maar creativiteit, dat is toch ons menselijke ding? Zijn we nog wel bijzonder als mens? Informaticus Maarten Lamers (Universiteit Leiden) legt uit of er nog wel verschil is tussen ons menselijke brein en de computer.

Verwelkom je onze oude vriend met open armen? Of ben jij bang voor de grote boze wolf? Wat jouw mening ook is, één ding staat vast: de wolf blijft in Nederland. Dat zijn de regels. Sterker nog, we moeten zelfs actief ons best doen om het de wolf naar z’n zin te maken in ons land. Milieujurist Arie Trouwborst van Tilburg University legt in deze video waarom dat zo is. De regels zijn er natuurlijk niet voor niets, de wolf heeft namelijk een belangrijke plek in de natuur. De natuur die in rap tempo achteruit holt. Als wij daar iets aan willen doen, moeten we ook weer leren samenleven met een moeilijke buur zoals de wolf.

35 milliseconden is genoeg voor een mens om te kunnen oordelen of iemand betrouwbaar is of niet. Je uiterlijk heeft invloed op je salaris, de kans op een date, de hoogte van een gevangenisstraf en nog tal van andere zaken. Waarom is dat zo? Want meestal zegt je uiterlijk helemaal niets over je persoonlijkheid. Het antwoord op die vraag komt van hoogleraar Sociale en Cultuurpsychologie, Daniel Wigboldus van de Radboud Universiteit.

In de toekomst hebben we allemaal een VR-bril op, en brengen we een groot deel van onze tijd door in een virtuele wereld door. Als je het aan tech-giganten vraag tenminste. Misschien vind je dat moeilijk voor te stellen, maar er was ook een tijd dat niemand iets van de mobiele telefoon moest hebben. Wordt dit de nieuwe hype en vooral, is dat wel zo'n goed idee? Je hoort het van innovatie-expert Deborah Nas (TU Delft), live vanuit het Mediamuseum in Beeld en Geluid.

Op een mistige zondagochtend vindt de politie twee duimen in het bos. Van het slachtoffer ontbreekt elk spoor. Hoe lost een rechercheur zo’n zaak op? Kan de wetenschap een handje helpen? Voormalig politieagent, regisseur en wetenschapper Peter de Kock (Tilburg University) bouwde een model dat misdaadzaken kan kraken met kunstmatige intelligentie. Het model wordt gevoerd met alle mogelijke misdaadscenario's ter wereld; de waargebeurde misdaad, maar ook scenario's uit boeken, series en uit de film. Want realiteit en fictie lijken dichterbij te liggen dan je zou denken.

Als je kijkt naar series, soaps en films lijkt alles een beetje hetzelfde. Deze maand gaat iedereen naar de zoveelste superheldenfilm in de bioscoop en verhaallijnen van GTST zijn al tientallen jaren 'meer van hetzelfde'. Er is niets nieuws onder de zon. En dat is niet erg: we houden nu eenmaal van formuletelevisie. Sterker nog: deze ‘slechte’ televisie is zelfs goed voor je. Hoogleraar Media Studies Mark Deuze van de Universiteit van Amsterdam legt uit hoe deze pulp tv je leert om de wereld om je heen beter te begrijpen. Zelfs een wereld die in rap tempo verandert.

Een heel gesprek voeren in de nacht zonder dat je er later ook maar iets van herinnert. Een paar kilometer wandelen en niet meer snappen hoe je daar gekomen bent. Of wakker worden en erachter komen dat je 's nachts een eitje hebt gebakken, geen idee wanneer of hoe? Het zouden dronkenmansacties kunnen zijn, maar het gebeurt een deel van de bevolking regelmatig... in hun slaap. Hoe kan dat? Hoogleraar slaapdiagnostiek bij de TU/ Eindhoven en somnoloog bij het centrum voor slaapgeneeskunde Kempenhaeghe Sebastiaan Overeem legt het uit in deze podcast.

Is wat jij ziet als rood, ook echt rood? Voor 1 op de 12 mannen is het antwoord: Nee. En misschien voor jou ook. Want hoe weet je of je echt alle kleuren ziet? Met oogarts en onderzoeker Alberta Thiadens van het Erasmus MC duiken we diep het oog in. Op zoek naar het mechanisme dat de wereld voor ons kleurt.

Het is vandaag Internationale Vrouwendag. Boegbeeld in de strijd voor gelijke rechten voor vrouwen is zonder twijfel Aletta Jacobs. Ze was de eerste vrouwelijke student en arts van Nederland, maar - en dat weten iets minder mensen - ook een belangrijke voorvechter van het vrouwenkiesrecht. Ze deed dat met hulp van de wet én er was een belangrijke rol voor belastingen. Hoogleraar belastingrecht Sigrid Hemels (Erasmus University Rotterdam) stuitte op dit bijzondere verhaal.

Tijdens een onderhandeling kunnen de spanningen aardig hoog oplopen. Maar wat als er echte mensenlevens op het spel staan? Politie-onderhandelaar Heidi Nieboer weet als geen ander hoe het is om in zo'n situatie te zitten. Professor Ellen Giebels (Universiteit Twente) helpt haar hierbij. Ellen zet tien manieren op een rij hoe je de ander het beste kan beïnvloeden. Knoop ze goed in je oren, want deze tips kunnen je thuis waarschijnlijk ook nog goed van pas komen. Check de aflevering voor een crash course, inclusief spannend rollenspel.

Hee bloem, het is nog helemaal geen lente! De natuur is in de war: overal zie je bloemen en planten in bloei staan, terwijl het eigenlijk nog steeds winter is. Dat komt door klimaatverandering, en het is gevaarlijk - vertelt bioloog Arnold van Vliet (Wageningen Universiteit). Want als er straks tóch nog nachtvorst komt, kunnen die planten het loodje leggen. Er gaan grote veranderingen komen: voor bijna de helft van onze plantensoorten is Nederland straks te warm om te overleven.

Hoe ongezond is de smartphone voor mijn kind? Het is een van de meest gestelde vragen aan babybrein onderzoeker dr. Marion van den Heuvel (Tilburg University). Wij nemen een kijkje in haar lab waar ze vijftig moeders met hun baby en smartphone onderzocht. Daar geeft Marion ons voor eens en voor altijd antwoord op die steeds terugkerende vraag.

Je bent carnaval gaan vieren of een avondje wezen stappen en je had net een paar glazen teveel op. Nu je weer enigszins helder bent, komen er wat vage herinneringen terug, maar voor het grootste gedeelte is je geheugen een grote waas. Als iemand je aanspreekt op je gênante gedrag, zeg jij waarschijnlijk dat je dronken was en dus niet helemaal jezelf. Is dat een goed excuus? Filosoof John Locke dacht hier vier eeuwen geleden al over na. Hij kwam tot de conclusie dat wie je bent samenhangt met wat je je kan herinneren. Han Thomas Adriaenssen van de Rijksuniversiteit Groningen vraagt zich af wat dit betekent voor iemand die met een flinke kater wakker wordt.

De perfecte pirouette dansen is ontzettend lastig. Je moet er jaren voor trainen, en zelfs dan lukt het sommigen niet. Onze eigenwijze redacteuren denken dat het met de hulp van natuurkundige principes wel kan lukken... Ze krijgen hulp van Minke Berghuis, werktuigbouwkundige van de Universiteit Twente.

Hoe wordt oorlog weer vrede? De oorlog in Oekraïne duurt al een jaar, en het ziet er niet naar uit dat het snel afgelopen is. En hoe zou dat dan moeten? Militair historicus Samuël Kruizenga (Universiteit van Amsterdam) weet dat oorlogen heel verschillend kunnen eindigen: het kan bijvoorbeeld uitdraaien op een totale vernietiging van een van de partijen, of er komt een officiëel vredesverdrag, of een oorlog gaat langzaam over in totale chaos. Wat wordt het in Oekraïne?

Een gezicht zien in een stopcontact, een praatje maken met je laptop of je auto bedanken na een lange rit - komt dit je bekend voor? Onze hersenen zijn constant op zoek naar patronen, in alles om ons heen. De een ziet daardoor overal gezichten in en geeft de auto een naam. Een ander verklaart je voor gek. Of je daadwerkelijk gek bent als je tegen je apparaten praat, hoor je van onderzoeker sociale AI Peter Ruijten van de Technische Universiteit Eindhoven.

Je struikelt bijna over de liefde deze dagen. Met Valentijnsdag om de hoek, hangen de winkels vol met roze harten en rode rozen. Maar misschien heb jij wel een gebroken hart. Voor de zoveelste keer gevallen op die verkeerde jongen, of die foute dame? Troost je, het ligt niet aan jou. In deze podcast legt relatieonderzoekster Tila Pronk uit waarom we vallen op foute types, maar ook hoe je betrouwbare partners aantrekkelijker kunt gaan vinden.

De No Poo beweging stelt dat je je haar beter niet meer kunt wassen met shampoo. Er zouden namelijk stoffen inzitten die slecht zijn voor je haar, zoals sulfaten, siliconen en parabenen. Cosmetisch wetenschapper Heleen Kibbelaar van de Universiteit van Amsterdam vertelt je in deze video wat daarvan waar is.

Hoe ontstond geluid op aarde en hoe klonk het aller-begin van alles? Zet je koptelefoon op en ga mee op klankreis, miljoenen jaren terug in de tijd. Onze reisleider: paleontoloog Anne Schulp (Universiteit Utrecht). Hij leidt ons rond door Naturalis en neemt ons mee langs alle dino's.

Het fenomeen hypnose wordt vaak geassocieerd met magie, gegoochel en circus. Maar hypnose is echt en dus geen trucje. Hypnose is een manier om je brein in een super ontspannen staat te brengen. Daardoor sta je meer open voor suggesties waardoor je zintuigen anders reageren op prikkels. Hoe dat precies werkt onderzochten we in het kleinste theater van Amsterdam samen met neurowetenschapper Jacob Jolij van de Rijksuniversiteit Groningen.

Roken, spijbelen, een grote mond - typisch pubergedrag. Neuropsycholoog Kayla Green, zelf niet zo’n lastige puber, vertelt wat er allemaal misgaat in een puberbrein. Niet getreurd: puberen is niet alleen maar slecht. Misschien is het wel heel goed voor ons. Weten hoe dat zit? Luister dan deze podcast.

Jouw interne biologische klok bepaalt of je makkelijk opstaat of niet. Dus als je je nog even omdraait, nadat de wekker is gegaan, kan je die klok gerust de schuld geven. Roelof Hut van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoekt de biologische klok al jaren. Hij vertelt dat we niet één biologische klok hebben, maar talloze klokken door ons hele lichaam. Zij bepalen deels hoe organen hun werk doen en hoe we ons voelen. En loopt je klok uit de pas, dan kan een goede ochtendwandeling helpen die te resetten.

We 'cancelen', we 'shamen' en online regent het oordelen over elkaar. Strenge woorden voor een ander, maar kritisch naar jezelf kijken blijkt een stuk lastiger. Inge van Seggelen-Damen van de Open Universiteit, legt uit waarom dit een gemiste kans is. Klaar voor een snelcursus zelfreflectie?

Als het aan kunsthistoricus Liselore Tissen (TU Delft, Universiteit Leiden) ligt onderzoekt ze schilderijen het liefst met de laatste technologie. In het Mauritshuis heeft ze een schilderij tot in detail laten inscannen om er achter te komen of het een echte Rembrandt is. De Universiteit van Nederland mocht er bij hoge uitzondering bij zijn. Wie weet heeft het Mauritshuis er volgend jaar zomaar een topstuk bij.

Komt je carrière niet van de grond? Vind je geen baan goed of leuk genoeg? In dit college vertelt organisatiepsycholoog Inge Brokerhof (Open Universiteit) hoe het kijken van een film of het lezen van een boek je misschien kan helpen.

Bijen, vliegen, muggen en lieveheersbeestjes zijn uitstekende vliegers, maar het ziet er toch altijd een beetje onbeholpen uit. Waarom gaan ze nooit recht op hun doel af? Biologen hadden hun vermoedens, maar een drone-expert van de TU Delft heeft het bewijs gevonden. Insecten wiebelen om hun positie te bepalen, stelt Guido de Croon vast. Dat gegeven heeft een grote impact op de drones die hij wil bouwen nu en in de toekomst.

Mocht je goede voornemens hebben qua taille en kilo's? Dan doe je er goed aan om de herhaling van deze podcast te luisteren. Hoogleraar Ingrid Steenhuis (Vrije Universiteit) geeft wetenschappelijk bewezen tips voor een succesvol dieet. Hou vol!

Had jij ook een oudejaarslot gekocht? En, iets gewonnen? Je weet heus wel dat de kans dat je wint superklein is en dat je dus eigenlijk je geld weggooit. Maar tóch doe je mee aan de loterij. Waarom? Econome Esther-Mirjam Sent (Radboud Universiteit) deed een onderzoek naar het geluksgevoel van deelnemers aan de Staatsloterij en kan je uitleggen waarom we gelukkig worden van de loterij terwijl we er helemaal niet van houden om te verliezen.

Die exotische groene halsbandparkieten in de Hollandse steden lijken kleurrijk en gezellig, maar ze beginnen onze fruitvoorraden op te eten. En malariamuggen komen rechtstreeks uit Afrika met het vliegtuig hier naartoe. Zo zijn er nog veel meer soorten die (zonder dat ze er zelf veel aan kunnen doen) Nederland als habitat kiezen, en hier voor problemen zorgen. Bioloog prof. dr. Jelle Reumer (UU) vertelt welke lastige soorten zich in Nederland zijn gaan vestigen, en hoe we ze weer wegkrijgen. Spoiler alert: gaat niet lukken.

De geur van warme chocolademelk of van je kerstboom. Het brengt je terug in de tijd en wakkert positieve herinneringen aan. Nostalgie kan eenzaamheid verminderen en je in de koude wintermaanden letterlijk warmer doen voelen. Wat is nostalgie en hoe kan het zulke positieve gevoelens aanwakkeren? Ad Vingerhoets (emeritus-hoogleraar Emoties en Welbevinden aan de Tilburg University) vertelt het je tijdens deze bijzondere kerstaflevering. Fijne dagen allemaal!

Kauwen. Je doet het iedere dag en denkt er waarschijnlijk niet bij na. Ook de wetenschap heeft nog niet zo lang belangstelling voor malende kaken. Terwijl goed kauwen bijvoorbeeld kan helpen tegen overgewicht. Guido Camps (onderzoeker Wageningen Universiteit en OnePlanet Research Center) doet in The Hungry Robots Lab onderzoek naar kauwen en verzadiging. Om goed onderzoek te doen, gebruikt hij kunstmatige intelligentie, slimme snackdoosjes en een minuscule pil die in je darmen data verzamelt.

Hoe komen we erbij dat er drie koningen kwamen kijken naar de pasgeboren Jezus? Of dat er een os en een ezel bij de kribbe waren? In de bijbel staat er niks over. Mensen hebben in de loop van de geschiedenis zelf van alles toegevoegd aan het kerstverhaal. Theoloog Frank Bosman (Tilburg University) legt je uit waarom ze dat deden - en dat dat eigenlijk niet uitmaakt.

Iedere nacht dromen we - ja, zelfs als je je droom niet kunt herinneren. Je belandt in de gekste situaties, of kunt zelfs vliegen. Maar waarom dromen we eigenlijk? En kunnen we zelf bepalen wat we dromen? Dat hoor je van neuroloog Maartje Louter (Erasmusmc).

Iedereen hallucineert en dat is maar goed ook; anders wordt je gek. Om een trip te maken hoe je dus geen drugs te gebruiken of gek te zijn. Hallucineren is een totaal normale en onschuldige reactie van je brein. Wat er precies gebeurt tijdens zo'n hallucinatie, hoor je van neurowetenschapper Franciska de Beer (Universitair Medisch Centrum Groningen)

Als je een huisdier neemt, wordt het dan een hond of toch een kat? Soms lijkt het alsof je per se en honden- of kattenmens moet zijn. Waar komen de verschillen tussen deze viervoeters vandaan? Dat hoor je van gedragsbioloog Claudia Vinke (Universiteit Utrecht).

Vliegtuigen zien er al decennia min of meer hetzelfde uit. Dat moet anders vindt Roelof Vos, luchtvaartdeskundige van de TU Delft. Hij ontwikkelt met zijn team een vliegtuig dat er totaal anders uitziet en daardoor ook nog eens een stuk zuiniger vliegt. Daarbij komt hij nog wel wat obstakels tegen die hij nog moet oplossen.

Bij een coma is de patiënt niet bij bewustzijn en ontstaat er schade aan de hersenen. Hoe ernstig die schade is, weet je pas als iemand wakker wordt. Of niet? Met het onderzoek van Michel van Putten (Universiteit Twente) kan hij binnen 24 uur voor 50 tot 60 procent van de mensen in coma een goede voorspelling doen van hoe diegene uit de coma komt. En het enige dat hij daarvoor hoeft te doen, is zo snel mogelijk een hersenfilmpje maken bij de patiënt.

Over smaak valt niet te twisten, of toch wel? 25 jaar lang deed professor Paul Hekkert van de TU Delft onderzoek naar schoonheid. In deze aflevering hoor je hoe de wetenschap het geheim van 'mooi' ontrafelt.

Door de grote hoeveelheid prikkels om ons heen lukt het een derde van de Nederlanders niet om goed te slapen. En val je dan toch in slaap, dan hoeft er maar iets te gebeuren - een passerend vliegtuig, borrelende buren of een sirene die langs sjeest - en we zijn zo weer wakker... Lucia Talamini van de Universiteit van Amsterdam werkt in haar slaaplab aan een manier om jou beter te laten slapen. En dan voornamelijk dieper, zodat jij je volledig kan afsluiten van die herrie om je heen. Grappig genoeg zit haar oplossing 'm juist in: méér geluid. Door op exact het juiste moment een geluidspulsje je hoofd in de te sturen, kunnen we jouw hersenen als het ware in een diepe slaap wiegen. Bent u zelf een slechte slaper en heeft u interesse in deelname aan onderzoek? Klik dan hier: bit.ly/3OeVxY9

Vrienden worden met een moordenaar, of zaken doen met een drugsdealer. Het klinkt als een goede manier om dichtbij een crimineel te komen. Hoe ver mag je gaan als undercoveragent? In dit college geeft strafrechtdeskundige Sven Brinkhoff (Open Universiteit) antwoord op deze vraag.

Robots die discrimineren of computers die iemand onterecht als fraudeur bestempelen. Is een toekomst met kunstmatige intelligentie wel zo rooskleurig? Neuro-informaticus Sennay Ghebreab (Universiteit van Amsterdam) stelt je in deze aflevering gerust: er zitten ook hele positieve kanten aan AI.

Het internet leek zo’n leuk idee: het zou mensen met elkaar verbinden. Maar naast kattenfilmpjes is het internet ook een plek geworden van datadiefstal en polariserende algoritmen. Volgens cultuursocioloog Siri Beerends (Universiteit Twente) kun je niet alleen Google en Facebook daar de schuld van geven. Maar wie wel? Ze vertelt het je in dit college. 💡Dit college is opgenomen tijdens het Betweter Festival, georganiseerd door de Universiteit Utrecht.

Gaan we een toekomst tegemoet met jaarlijkse virusuitbraken? Terwijl de vaccinatiegraad in Nederland toeneemt, steken er ook steeds nieuwe virus varianten de kop op. Hoe lang hebben we nog met het coronavirus te maken? Immunoloog prof. Cécile van Els (Universiteit Utrecht, RIVM) praat je bij.

Deze bonusaflevering is onderdeel van onze podcast serie 'Op de proef gesteld'. Hierin koppelen we twee ogenschijnlijk verschillende werelden aan elkaar: die van bekende youtubers en wetenschappers. Dit is de laatste aflevering van de serie. Youtuber Mastermilo gaat in gesprek met werktuigbouwkundige Tom van der Sande (TU Eindhoven) over zelfrijdende auto’s. Kun je straks in de auto stappen, een dutje doen en aankomen op de juiste bestemming?

Het is geen geheim dat de wachtlijsten voor donororganen ellenlang zijn. Wat nou, als je die lijst kunt omzeilen en gewoon een nieuw hart of nieuwe nier uit de 3D-printer kunt laten rollen. Bioproces-technoloog Jos Malda van het UMC Utrecht, vertelt je of dat kan. Live vanaf het Betweterfestival in Utrecht.

Dappere dodo, domme dodo. Iedereen kent de uitgestorven dodo, maar wat voor vogel was het nou eigenlijk? Als er iemand is die dat weet, dan is het de Leon Claessens van Maastricht University. Hij heeft een compleet skelet herontdekt, ingescand en een 3D-print gemaakt die hij in zijn werkkamer bestudeert. Hij vindt de dodo helemaal niet dom, nee de dodo stierf uit door dikke pech. De pech dat Nederlanders 'zijn' eiland, Mauritius, ontdekten.

Om meer bewijs te vinden voor de oerknaltheorie moeten we naar de maan, volgens sterrenkundige Marc Klein Wolt van de Radboud Universiteit. Op de maan is het rustig en stil. Het is dé plek om radiogolven uit de 'Dark Ages' te op te vangen. Dat is de tijd tussen de oerknal en het ontstaan van de eerste sterren, toen er nog geen licht was. Om de golven op te vangen wil Marc duizend antennes plaatsen op de achterkant van de maan.

Ken jij iemand die moeite heeft met sorry zeggen? Grote kans van wel. Maar waarom vinden de meeste mensen sorry zeggen zo lastig? En waar moet een goed excuus eigenlijk aan voldoen? Je hoort het van neerlandicus Daniel Janssen (Universiteit Utrecht), live vanaf het Betweter-festival.

Je weet dat het eigenlijk niet hoort, maar omdat iedereen het doet, heb jij het ook wel eens gedaan: illegaal downloaden. Maar als je die film alleen thuis kijkt, is er niks aan het handje, toch? Bart Schermer (Universiteit Leiden) legt uit of je daarvoor in de gevangenis kan belanden.

"Laat maar zitten, het is teveel gedoe". Psycholoog Gerdien de Vries (TU Delft) hoort het maar al te vaak. Gedoe zit onze goede voornemens geregeld in de weg: wanneer we gezonder willen eten, geld willen sparen of ons duurzamer willen gedragen. Hier hoor je hoe je daarmee afrekent.

Wist jij dat grote vissen ook naar de tandarts gaan en dat sommige dieren ook babysitters hebben? Fenomenen die niet helemaal rijmen met Darwins evolutietheorie. Evolutionair bioloog Sjouke Kingma (Wageningen University & Research) vertelt hoe dit zit.

Wat gebeurt er in ons brein tijdens seks? En waarom doen we 'het' eigenlijk? Alleen maar om ons voort te planten? Neurowetenschapper Janniko Georgiadis (Rijksuniversiteit Groningen), denkt van niet en hij vertelt er alles over in dit college.

Hoe kan een ervaring in Virtual Reality je echte leven veranderen? Kan VR bij mensen gedragsverandering of traumaverwerking tot stand brengen? Dr. ir. Willem-Paul Brinkman van de TU Delft legt het uit in dit college.

Zal je zien: valt je boterham precies met de besmeerde kant naar beneden. Voor veel mensen een herkenbare situatie, maar valt die boterham ècht altijd ongelukkig? Daar heeft werktuigbouwkundige Minke Berghuis (Universiteit Twente) een antwoord op.

Leuk hoor, een schilderijtje van het Haarlems platteland door Jacob van Ruysdael. Maar wat is er zo speciaal aan deze landerijen? Zijn onze vlakke polders dan zo spectaculair? Kunsthistoricus prof. dr. Henk van Os (UvA) legt uit waarom landschappen een bijzondere betekenis hebben gekregen in onze kunstgeschiedenis en wat de rol hierin was van de oude Hollandse meesters.

Je ziet een vacature voor jouw ultieme droombaan. Zorgvuldig schrijf je een motivatiebrief en dan.. mag je op gesprek! Kan de wetenschap dan helpen bij het perfecte gesprek zodat jij die baan krijgt? Dat hoor je van arbeidspsycholoog Karin Proost van de Open Universiteit.

Volgens kleurentherapie kunnen verschillende kleuren effect hebben op je gezondheid: zo zou blauw licht goed zijn tegen spierpijn en helpt geel bij de stoelgang. Ook wordt gekleurd licht ingezet om contact te maken met mensen met een beperking. Maar werkt het ook echt? Cultuurwetenschapper Bregt Lameris (Open Universiteit) legt het uit.

Volkssport nummer 1 in het Romeinse rijk was wagenrennen. De supporters-cultuur rondom deze wedstrijden was groots. Fans dosten zich uit in de kleuren van hun favoriete 'team' oftewel renstal. Niet heel anders dan onze tegenwoordige voetbalcultuur dus. Rellen waren er ook. Classicus Fik Meijer (UvA - nu met emiraat) vertelt over hooligans in de oudheid en hoe er in Constantinopel tijdens een massale rel 30.000 supporters om het leven kwamen.

Anorexia is de dodelijkste psychiatrische ziekte. Ondanks dat patiënten graatmager zijn, vinden ze zichzelf nog steeds te dik. In dit college vertelt kinderarts Annemarie van Bellegem (Amsterdam UMC) wat er precies omgaat in het hoofd van iemand met anorexia. Ben jij gevoelig voor of heb je een eetstoornis? Dan kan deze content triggerend werken. Meer info over eetstoornissen(zorg) vind je op https://www.firsteetkit.nl/

We gaan ervan uit dat alles dat in ons brein zit, privé is. Als je er zelf niet over praat, weet niemand wat je denkt. Maar wat als nieuwe technologie, neurotechnologie, het mogelijk maakt om jouw gedachten te ‘lezen’? Hoe privé zijn die gedachten dan nog? Commerciële bedrijven als Neuralink van Elon Musk, investeren flink in ‘neuro-tech’. Over een paar jaar kun je met gedachtes, misschien zelfs je favoriete Netflix serie aanzetten. Maar hoe zet deze nieuwe technologie de privacy van onze eigen gedachten onder druk? En hoe kunnen we die privacy gaan beschermen? Je hoort het in deze podcast, met prof. dr. Pim Haselager, Hoogleraar Artificiële intelligentie.

Waarom willen we altijd meer? Prof. dr. Marcel Zeelenberg (Tilburg University) onderzocht het fenomeen waar we allemaal last van lijken te hebben: hebzucht.

Iedere club wil het beste talent scouten. Want hoe beter je team, hoe groter de kans dat jouw club kampioen wordt. Kan de wetenschap een handje helpen in het selecteren van nieuwe voetbaltalenten? Dat hoor je van sportwetenschapper Tom Bergkamp (Rijksuniversiteit Groningen).

Alle mensen zeggen JA tegen chocola. In dit smaakvolle college legt Remco Havermans (Maastricht University) uit waarom dit cacao goedje zo onweerstaanbaar is.

Minder vliegen, minder plastic, minder vlees eten - allemaal goede manieren om het klimaat een handje te helpen. Maar daarbij zien we één ding over het hoofd: voedselverspilling. Een vijfde van al het geproduceerde eten belandt in de prullenbak en dat zorgt voor zo’n 10% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Dr. Erica van Herpen (Wageningen University) vertelt hoe dat anders kan.

Onze economie is stuk: de ene crisis volgt de andere op. Econoom Irene van Staveren (Erasmus Universiteit Rotterdam) legt uit hoe we af kunnen komen van het kapitalisme, zonder dat we meteen overgaan op communisme.

Ruim 1 miljoen Nederlanders lijden aan angststoornissen variërend van injectiefobie, claustrofobie, hondenfobie tot paniekaanvallen in de auto. Ze weten dat hun angst niet reëel is. Toch lukt het zelden om zo’n angst weg te redeneren. Merel Kindt (Universiteit van Amsterdam) legt uit hoe je aan zo’n angst komt en nog belangrijker, hoe je er vanaf kan komen.

Star Trek, een regelrechte cultklassieker op sciencefiction gebied. Tussen 1966 en 1969 worden drie seizoenen opgenomen van 79 afleveringen. Elk seizoen krijgt de serie echter een nominatie om geschrapt te worden, maar steeds weten fanatieke fans dit te voorkomen. Deze hardcore ‘Trekkies’ zorgden niet alleen voor het voortbestaan van Spock en de hele Starfleet, maar volgens filmwetenschapper dr. Hassler-Forest (UvA) ook voor een ingrijpende verandering in het moderne medialandschap.

Het is een situatie waarin je hoopt nooit te belanden: een geliefde of vriend raakt in coma en het is onzeker of diegene ooit nog wakker wordt. Wat gebeurt er op dat moment in de hersenen? Neuroloog en natuurkundig ingenieur Michel van Putten (Universiteit Twente) legt het uit.

Wil jij jezelf gelukkige maken? In dit college krijg je simpele maar succesvolle tips. Je hoort Prof. dr. Nele Jacobs van de Open Universiteit. Dit is een college in samenwerking met de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). De NWA is een verzameling van zo’n 12.000 prikkelende vragen die door het Nederlandse publiek gesteld zijn over zo'n beetje ALLES en waarmee wetenschappers aan de slag zijn gegaan. Vragen van "Hoe zwaar is licht?" tot "Hoeveel mensen kan de wereld aan?" Nieuwsgierig naar de andere vragen gesteld aan de Wetenschapsagenda? Check de digitale agenda om te grasduinen of gericht te zoeken tussen al deze vragen (https://vragen.wetenschapsagenda.nl/).

Bestaat er een liedje dat succes gegarandeerd tussen de lakens? We vragen het aan cultuur socioloog Samira van Bohemen van de Erasmus Universiteit. Zij onderzocht hoe jongeren muziek gebruiken om hun seksleven te verbeteren.

Wie is er beter in beleggen: een aap die pijltjes gooit naar een beurspagina, of een doorgewinterde expert? Econoom Mathijs van Dijk van de Erasmus Universiteit gaat in deze podcast na of beleggen echt totale willekeur is. En misschien geeft hij je ook nog wel wat bruikbare adviezen, zodat je weet hoe je het beste kan investeren...

Heb jij wel eens het gevoel dat je een enorme bedrieger bent? En dat je collega's of klasgenoten er ieder moment achter kunnen komen dat je helemaal niks kan? Dan ben je lang niet de enige - heel veel mensen hebben last van het impostersyndroom. Psycholoog Aukje Nauta (Universiteit Leiden) legt je uit wat het is en hoe je van dat nare gevoel af komt dat je ieder moment door de mand kan vallen.

"Wil-hèèèl-mus- va-han Na-ha-ssouuu- we...."", hoe vaak zou je ons volkslied al gezongen hebben in je leven? Maar heb je ook een idee wat je zingt en waarom nou dat ene lied ons volkslied geworden is? Sterker nog, wist je dat we zelfs een tijdlang een ander volkslied gehad hebben? Waarom dit volkslied helemaal niet populair werd en zelfs tot op de dag van vandaag omstreden is, weet historisch letterkundige dr. Lotte Jensen (Radboud Universiteit). Als klap op de vuurpijl bespreekt ze ook een recenter, niet erg succesvol, ""volkslied"": het Koningslied. Kijken en meezingen dus!

Niet iedereen is helemaal in de zevende hemel na het krijgen van een kind. Hoe komt dat? Onderzoeker en vroedvrouw Roxanne Bleijenbergh (Universiteit Antwerpen) legt het uit in deze aflevering. De site waar Roxanne naar verwijst is deze: https://www.mentaalvitaal.nl/oefenen/whats-up-mama (Deze zomer delen we de beste podcasts van de Universiteit van Vlaanderen met je. Want onze zuiderburen maken prachtige afleveringen. Geniet ervan!)

Als je 's nachts door de stad loopt valt het je vast op dat het nooit echt donker of stil is. Vogels gaan zich daardoor anders gedragen. Maar wat heeft dat met vreemdgaan te maken? Ecoloog Wouter Halfwerk (Vrije Universiteit Amsterdam) legt het uit in dit college.

Je hebt ongetwijfeld nog nooit gefantaseerd over het seksleven van paddenstoelen. Daar komt misschien verandering in nadat mycoloog Prof. dr. Mieke Verbeken (Universiteit Gent) heeft verteld wat er onder de grond allemaal gebeurt. (Deze zomer delen we de beste podcasts van de Universiteit van Vlaanderen met je. Want onze zuiderburen maken prachtige afleveringen. Geniet ervan!)

Ben jij lid van een vakbond of politieke actiegroep? Als je het vroeger ergens niet mee eens was, kon je je daar mooi bij aansluiten. Lekker handig, want die verzonnen ook meteen een mooie actieslogan voor je! Maar de huidige generatie doet dat toch net even wat anders. Hoe protesteren 2.0 werkt en welke rol je daar zelf bij kunt spelen, hoor je in dit college van mediawetenschapper Thomas Poell (UvA).

Je hebt vast een prachtig beeld van Samoerai: heldhaftige Japanse krijgers, gedreven door een code van moed en eer, die zeer vaardig zijn met grote zwaarden. Maar hoeveel is daar echt van waar? Onze collega’s van de Universiteit van Vlaanderen doken samen met Japanoloog Andreas Niehaus (Universiteit Gent) in de geschiedenis.

De schappen van de supermarkt liggen er vol mee en elke healthinfluencer praat er wel een keer over; middeltjes met probiotica om je darmflora te verbeteren. Wat we hierover weten en hoe je nu écht je darmen gezond houdt, vertelt microbioloog Remco Kort (Vrije Universiteit) je in dit college.

Een overheid heeft de macht om alle inwoners een taal op te leggen. Vroeger kreeg je stokslagen als je op het schoolplein met je vriendjes in een andere taal sprak. Er zijn ook minder agressieve manieren om een taal succesvol te maken. Socioloog Abram de Swaan (Universiteit van Amsterdam) legt in dit college uit hoe taal groeit of juist uit de gratie raakt.

Tijdens de coronapandemie zijn veel sportwedstrijden zonder publiek gespeeld. Wat was de invloed daarvan op de sporters en op de uitslag van de wedstrijd? Filip Boen, professor aan de KU Leuven, neemt ons mee naar de wereld van de sportpsychologie en publiek. (Dit college is gemaakt door onze collega's van de Universiteit van Vlaanderen)

Alle Dagen Heel Druk: mensen met ADHD stuiteren door het leven. Soms kunnen medicijnen helpen, Ritalin bijvoorbeeld. Maar dat kan ook bijwerkingen hebben. Daarom gaat Annelies Verlaet (Universiteit Antwerpen) op zoek naar alternatieve oplossingen. (Deze aflevering is gemaakt door onze collega's van de Universiteit van Vlaanderen.)